Grondstoffen —
20 november 2024
De structuur van de Nederlandse paardenbrok onder de loep
Elke paardenhouder weet dat paarden en pony’s elke dag een flinke portie vezelrijk ruwvoer in de vorm van gras, hooi of een ruwvoermix nodig hebben. Maar wil je het paardenmenu echt compleet maken? Dan is een aanvulling in de vorm van goed krachtvoer onmisbaar. Brokken en/of muesli voorzien je paard van voldoende mineralen, vitaminen en sporenelementen. Brokken verschillen enorm van samenstelling, brokgrootte en structuur. Voermeesters liet de brokken van 8 verschillende Nederlandse merken onderzoeken op structuur en (vezel)grootte. Waarom ze dat deden en wat het resultaat van het onderzoek is lees je hieronder.
Perfecte paardenbrokken maken is werk voor specialisten
Elk type paardenbrok bestaat uit een unieke mix aan ruwe grondstoffen. En elk type brok voorziet op die manier in de voedingsbehoefte van allerlei verschillende paarden en pony’s. Krachtvoer bestaat uit een mix van grondstoffen. Sommige van die ruwe grondstoffen zoals mais en gerst vragen voor een goede vertering om een speciale behandeling vooraf. Zoals bijvoorbeeld flink fijnmalen of ontsluiten. Pas na fijnmalen of ontsluiten kunnen paarden het zetmeel van mais en gerst verteren. Terwijl (te) fijn gemalen haver in de maag van je paard juist verandert in een soort van taai behangplaksel. Dat is voor de paardenspijsvertering een erg moeilijk te verteren massa. Goede paardenbrokken maken is dan ook werk voor vakkundige voerspecialisten.
Een paard is van nature een echte vezeleter
Vezels haalt je paard uit ruwvoer zoals gras, hooi, kuil of luzerne. In de bovenstaande afbeelding zie je dat het verteren van vezels pas in de dikke darm plaatsvindt. Het verteren van vezels gebeurt met een proces dat fermentatie heet. Tijdens het fermentatieproces zetten micro-organismen zoals bacteriën, schimmels en celculturen (darmflora) de vezels om in energie (vetzuren). Dit is een langdurig klusje en juist deze langzaam vrijkomende vorm van energie is van nature de belangrijkste energiebron voor paarden. Paarden en pony’s verbruiken de uit vezels vrijkomende vetzuren bijvoorbeeld voor het op temperatuur houden van hun lichaam.
Een paard slikt een hap ruwvoer pas door als de vezels van het gras door de kiezen vermalen zijn tot een grootte van tussen de 1 en 4mm lengte en 2mm doorsnede. Dit klinkt heel klein, maar is vergeleken bij de (vezel)deeltjes waaruit een gemiddelde Nederlandse paardenbrok bestaat nog best heel groot.
Vertering van voedingstoffen vindt plaats in de darmen
Veel mensen denken dat in de maag al alle voedingsstoffen uit het voer gehaald worden. En dat de rest van het darmkanaal vooral dienstdoet bij het produceren van de ontelbare hoeveelheid mestballen die je elke dag weer in een kruiwagen gooit. Maar niets is minder waar zoals je hierboven al zag. Een paard verteert juist het grootste deel van de voedingsstoffen pas in de darmen. Die kunnen bij een volwassen paard wel 40 meter lang zijn. Vezels verteert een paard als laatste. Helemaal achteraan in de blinde en dikke darm. Zaak dus dat ook het krachtvoer helemaal tot aan het einde, tot in de dikke darm aan toe verteerd wordt. Hoe meer het krachtvoer qua structuur en vezelgrootte lijkt op gras, hoe groter de kans dat het helemaal tot in de dikke darm en daarmee volledig verteerd wordt. En hoe meer voedingsstoffen het dier daardoor uit de voeding haalt.
Voerdeeltjes onder de loep gelegd in een onafhankelijk onderzoek
De vezelgrootte van brokken zoveel mogelijk op die van fijngekauwd gras laten lijken is ideaal voor de maximale energieafgifte ervan. Maar, hoe groot zijn de vezeldeeltjes in een gemiddelde Nederlandse paardenbrok eigenlijk? Voermeesters zocht dit voor je uit in samenwerking met Schothorst Feed Research uit Lelystad.
Dit instituut voerde een analyse uit (natte zeefmethode) op de 8 in Nederland meest verkochte merken basisbrokken, waaronder die van Voermeesters. De conclusie? Nederlandse paardenbrokken zijn in 7 van de 8 gevallen erg fijn van structuur. In onderstaande tabel zie je de percentages van de grootte van de uit de brokken gezeefde deeltjes:
| Gezeefde deeltjesgrootte | Gemiddelde paardenbrok | Brokken Voermeesters |
| < 0.2 mm | 52,54% | 46,68% |
| 0.2 tot 1mm | 33,96% | 24,55% |
| > 1mm (gelijk aan gekauwd gras) | 13,50% | 28,77% |
Wat heeft jouw paard aan die extra grote en vezelrijke brokken?
De eerste vraag waar je misschien een antwoord op wil is: ‘Hoe groot zijn grote brokken eigenlijk precies’? De gemiddelde brok is in Nederland 5 tot 8mm van diameter. Een aantal merken, waaronder Voermeesters, maken de brokken groter, namelijk 10mm. Op grote en vezelrijke brokken moet een paard extra lang kauwen. Dit voorkomt ten eerste slokdarmverstoppingen, maar ook maalt het dier de brokken goed fijn en komt er veel speeksel vrij. Deze combinatie is goed voor de best mogelijke vertering van het voer. De voedselvertering begint in de mond (fijnkauwen en vrijkomen van speeksel) en maag. Daar starten enzymen met het verteren van het voer.
Enzymen zijn stoffen die de voedingsstoffen omzetten naar kleine energiedeeltjes en bouwstoffen (in geval van eiwitten) die via de bloedbaan uiteindelijk in elke cel van je paard terecht komen. Enzymen komen voor het grootste deel alleen aan het begin van de dunne darm vrij. Hoe beter fijngekauwd de passerende deeltjes van eiwitten, vetten en koolhydraten in de dunne darm zijn, hoe beter de enzymen tussen de voedingstoffen door gaan. Dit helpt de enzymen bij het snel en volledig veteren van de eiwitten, vetten en koolhydraten. Flink fijnkauwen en daardoor snel kunnen verteren is belangrijk omdat voedsel maar zo’n 1,5 tot 2 uur in de dunne darm blijft (zie afbeelding hieronder). Hoe beter de enzymen op fijngekauwd voer kunnen inwerken, hoe meer voedingsstoffen je paard uit de brokken haalt. Geef je grote en structuurrijke brokken, dan haalt je paard er met goed moeten kauwen letterlijk alles uit het voer wat er aan voedingsstoffen in zit.
Persoonlijk voeradvies van voerspecialisten
Voermeesters maakt niet alleen hele grote en structuurrijke brokken. Bij Zuiver Voer van Voermeesters gebruiken we ook grondstoffen die niet-genetisch gemanipuleerd en zuiver van oorsprong zijn. Meer informatie hierover vind je in het artikel GMO-controlled paardenvoer en op Zuiver Voer. Voor het garanderen van de juiste structuur en deeltjesgrootte wordt voor voer van Voermeesters elke ruwe grondstof apart bewerkt. Eerst alle ruwe grondstoffen door elkaar heen mixen en dan de grote bulk fijnmalen is veel sneller en goedkoper. Maar zoals je hierboven las veel minder goed voor het vrijkomen van voedingswaarden in het spijsverteringsstelsel van je paard.
Wil je meer informatie over het onderzoek of over welk voer qua samenstelling het gezondst is voor je eigen paarden en pony’s? Bekijk dan welke verschillende brokken je op energiegebied bij Voermeesters kunt krijgen. Of neem contact op met onze voerspecialisten voor een vrijblijvend voeradvies per paard.